IPN o Oławie - obowiązkowa lektura

Miasto nowoczesności

Blok o czasach nam bliższych otwiera Bartosz Kruk, tekstem o powstaniu pierwszej linii kolejowej na Śląsku w 1842, a więc wydarzeniu niezwykle ważnym dla miasta i wyróżniającym je na skalę krajową. Czytając ten artykuł, uświadamiamy sobie, jak przemysłowy Śląsk znalazł się w XIX wieku w samym centrum cywilizacyjnego przełomu. To była integralna część nowoczesnej, przeżywającej rewolucję przemysłową Europy. Przykład? George Stephenson prezentuje swój pojazd parowy w 1814. Zaledwie dwa lata później urzędnicy śląskiego Urzędu Górniczego rozważają zbudowanie kolei z Wałbrzycha do portu rzecznego w Malczycach. Następne lata stoją pod znakiem sporu środowisk przemysłowych, zainteresowanych nowymi szlakami komunikacyjnymi z reakcyjnym pruskim junkierstwem, tłumiącym te inicjatywy. Biegu dziejów nie udało się powstrzymać. Komitet Założycielski Kolei Górnośląskiej powołano w 1836. W 1841 rozpoczęto budowę dworców kolejowych we Wrocławiu i Oławie. 21 maja 1842 nastąpiła uroczysta inauguracja odcinka Wrocław - Oława. Niemcy potrzebowali na to 6 lat. Chyba szybko jak na tamte czasy? Na pewno szybciej niż firmy zajmujące się dziś w Polsce budową autostrad.

Miasto narodowych socjalistów

Niezwykle ciekawy temat to opisanie roku 1933 w Oławie, kiedy Adolf Hitler doszedł do władzy w Niemczech. Joanna Hytrek-Hryciuk, w oparciu o lekturę "Ohlauer Kreisblatt",  przedstawia powstanie i rozwój oławskiej NSDAP. Oławianie byli wśród pierwszych nazistów na Dolnym Śląsku. Miejscowa komórka, która powstała w marcu 1925, wyróżniała się aktywnością. Szef wrocławskich nazistów - Helmut Brückner, pisał w tym samym roku do Hitlera: Z prowincji są z nami: Brzeg nad Odrą, Świdnica, Świebodzice, Wałbrzych, Nowa Ruda i Oława.

Członkowie NSDAP spotykali się w hotelu "Goldene Krone", przy dzisiejszym placu Zamkowym 5. Hytrek-Hryciuk opisuje atmosferę i przebieg zebrań nazistów, szkicuje pola ich aktywności, dokumentuje wyniki wyborów czterech najważniejszych partii (NSDAP, socjaldemokraci, komuniści oraz katolickie Centrum) w 1932 i 1933.

W 1933 odbyło się referendum w sprawie wystąpienia Niemiec z Ligi Narodów. Autorka podaje wyniki głosowania w kilku miejscowościach ziemi oławskiej. W Wójcicach 994 osób było za wystąpieniem z Ligi, przeciw głosowało 20. Jeszcze bardziej "brunatna" była Bystrzyca. Tam oddano 1959 głosów "za", przeciwnych było tylko 14.