3 Przy kościele ewangelickim (obecnym sanktuarium)
- w 1689 r. historyk Lucae wspominał o rozległym cmentarzu przy kościele. Pochowani na jego terenie byli ludźmi w jakimś stopniu zasłużonymi dla miasta lub członkami ich rodzin. W inwentaryzacji nagrobków i inskrypcji nagrobnych Śląska z lat 1870-72 hrabia Hoverden wymienia wśród pochowanych w tym miejscu m.in.: burmistrza, pastora, aptekarzy, inżyniera, organistę oraz kilku żołnierzy szwedzkich (to czasy wojny 30-letniej), m.in. pułkownika szwedzkiego Johanna Gunna, który został pochowany w kaplicy pod kościelną wieżą. Inwentaryzacja obejmuje pochowanych w latach 1574-1695. Zmarłych chowano obok świątyni lub wewnątrz niej (np. książęta Chrystian i Luiza). Ich groby odkryto w 1825 r. w czasie prac przy układaniu podłogi. W kościele i przy nim spoczęli również oficerowie, którzy walczyli w bitwie pod Małujowicami w 1741 r. (prawdopodobnie zmarli w Oławie wyniku odniesionych w bitwie ran).
4 Dawny cmentarz ewangelicki - park przy ul. Kilińskiego.
W XVIII w. teren, na którym później powstał cmentarz, na planach opisywano jako pole rolników (1772-74). Cmentarz powstał w pierwszej połowie XIX wieku, prawdopodobnie między 1820 a 1826 r. (zobacz na fot. niżej). Po raz pierwszy pojawił się na mapie z 1826 r., a jeszcze w 1820 teren ten był własnością rolnika Alfreda Klante (księga gruntów z 1820 r.). W tym okresie nie przylegał bezpośrednio do ul. Kilińskiego. Teren znajdował się na lekkim wzniesieniu, co uniemożliwiało zalanie go przez rzekę Oławę. Między 1865 a 1912 r. został znacznie powiększony i częściowo przylegał do ul. Kilińskiego. Otaczał go ceglany mur, w jego obrębie była też mała kaplica. Maria Frankowska podaje, że na jednym z planów z 1865 r. widoczny jest również projektowany, ale nigdy nie zrealizowany, nowy cmentarz nieopodal starego.
Cmentarz został założony jako miejsce pochówków mieszkańców podmiejskiej wsi Baumgartem (rejony dzisiejszych ulic Kilińskiego, Lipowej, Broniewskiego itp.). Kaplica powstała prawdopodobnie między 1914 a 1924 r. Mogło na to mieć wpływ powstanie w pobliżu szpitala powiatowego. Na cmentarzu oprócz mieszkańców wsi Baumgartem zaczęto chować zmarłych w szpitalu mieszkańców Oławy. Były też kwatery wojskowe. Grzebano tam żołnierzy, którzy zmarli w pobliskim szpitalu powiatowym pełniącym w czasie I wojny światowej funkcję lazaretu.
W lutym 1945 r. utworzono tam Cmentarz Wojenny nr 3 dla żołnierzy armii radzieckiej. W odróżnieniu od dwóch pozostałych, gdzie przeważały groby indywidualne, tu przeważały groby zbiorowe. Podobnie jak na dwóch pozostałych takich cmentarzach centralną część stanowił plac ze stożkowym pomnikiem ozdobionym czerwoną gwiazdą. W odróżnieniu od Cmentarzy Wojennych nr 1 i 2, gdzie w opisie cmentarza zanotowano "pomnik na cokole z gwiazdą pięcioramienną - wysoki", przy tym cmentarzu tylko "pomnik". Grażyna Trzaskowska podaje, że pochowano tam 229 ofiar wojny.
(Informacje o cmentarzach wojennych zaczerpnąłem z artykułu Grażyny Trzaskowskiej "Dzieje radzieckiego cmentarza wojennego w Oławie).
Napisz komentarz
Komentarze