Jerzy Kamiński
- Spotykamy się w redakcji po raz kolejny, bo cały czas brakuje rodzin zastępczych...
- ...a jeżeli nie mamy rodzin zastępczych, to nie możemy zrealizować postanowień sądu dotyczących umieszczania dzieci w pieczy zastępczej, czyli nie możemy zabezpieczyć tych, które z różnych przyczyn nie mogą pozostawać w środowiskach swoich rodzin biologicznych.
- I co się wtedy dzieje z takim dzieckiem?
- Wtedy pozostaje w rodzinie biologicznej...
- Czyli nie tam, gdzie powinno, bo przemoc z rodzinie, alkoholizm itd. Dzieje się źle. Często?
- Obecnie mamy tylko dwa takie niezrealizowane postanowienia sądu, ale to jest wciąż balansowanie nad przepaścią. Jeżeli przyjdzie kolejne postanowienie np. na trójkę czy czwórkę rodzeństwa, to tych dzieci robi się sporo, a sytuacja niebezpieczna.
- Ile takich postanowień o umieszczenie dzieci w pieczy zastępczej macie w skali roku?
- Teraz mieliśmy 22 postanowienia dotyczące 30 dzieci.
- Ale ile jest obecnie rodzin zastępczych?
- Na terenie powiatu oławskiego funkcjonuje 110 rodzin zastępczych. Wśród nich najwięcej jest tych spokrewnionych z dzieckiem w linii prostej, czyli babcia, dziadek, rodzeństwo - takich jest 69, czyli większość. Zawodowych rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka mamy po pięć.
- Rozumiem, że w tych 110 rodzinach brakuje miejsca?
- Ustawa zakłada pewne limity, czyli mówi, że w takiej formie rodziny zastępczej może być tyle dzieci, a w innej tyle. Obecnie "ustawowo" mamy tylko jedno miejsce w rodzinnym domu dziecka, ale tylko zgodnie z limitem ustawowym, bo fizycznie ci państwo nie mają gdzie położyć dziecka, więc go nie przyjmą. Pozostałe rodziny są zapełnione, często także powyżej stanu ustawowego.
- I co dalej?
- Szukamy kandydatów. Chcemy, żeby mieszkańcy powiatu wiedzieli, że poszukujemy kandydatów na rodziny zastępcze. Nie na adopcyjne. Wydawało mi się, że ludzie już wiedzą, jaka jest różnica, a jednak nie zawsze. Rodzina adopcyjna to jest taka rodzina, która zgłasza się do ośrodka adopcyjnego, gdzie jest kwalifikowana na rodzinę, która chce przysposobić dziecko na stałe, adoptować. To dziecko jakby "staje się" ich dzieckiem. Natomiast rodzina zastępcza jest tymczasowa. Ustawa mówi, że dziecko w takiej rodzinie może być do osiemnastego roku życia bądź dłużej, jeżeli spełnia określone warunki, ale nie dłużej niż do 25. roku życia.
- Jakie warunki trzeba spełnić, aby zostać rodziną zastępczą?
- Trzeba przede wszystkim przyjść do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. To może to być małżeństwo, ale wcale nie musi. Może to być także jedna osoba. Mogą być osoby w związkach nieformalnych. Kwalifikujemy wtedy i pana, i panią. Nie dyskwalifikuje kandydata także taka sytuacja, że jest po rozwodzie. Jeżeli był nałożony na nią obowiązek alimentacyjny, a ta osoba płaci te alimenty, to jak najbardziej może być kandydatem na rodzinę zastępczą. Uwaga - kandydat nie może mieć pozbawiony władzy rodzicielskiej ani ta władza nie może być zawieszona.
- Czyli to dyskwalifikuje. Co jeszcze? Karalność?
- Wszelka.
- Wiek?
- Nie. Nie ma przepisów, które by to regulowały. Taka osoba musi jedynie przynieść zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
- Warunki lokalowe?
- I znów nie ma przepisów, które by to regulowały, nie ma obowiązującego metrażu. Zawsze mówię, żeby patrzeć na to tak, jakby pan czy pani chciała wychowywać własne dziecko. Powinna być właściwa przestrzeń do snu, wypoczynku, nauki...
- Kawalarka raczej nie?
- No wtedy kiepskie są te warunki, ale czy to dyskwalifikuje? Będziemy oceniać. Jeżeli ktoś z tej kawalerki zrobi przestrzeń dla siebie i dla dziecka, a nie ma innego wyjścia, to być może zostanie rodziną zastępczą.
- Warunki finansowe?
- Jeżeli to ma być rodzina zastępcza niezawodowa, to co najmniej jedna osoba musi mieć stały dochód. Wysokość dochodu nie ma znaczenia, bo taka rodzina otrzymuje na dziecko comiesięczne świadczenie. W rodzinie zastępczej niezawodowej, zawodowej i w rodzinnym domu dziecka to jest 1517 zł na rękę na dziecko. Jeżeli jest orzeczenie o niepełnosprawności, to jest dodatek specjalny 330 zł na dziecko. Do tego dochodzi oczywiście świadczenie z programu 800+. Rodzina zastępcza zawodowa i rodzinne domu dziecka pełnią tę funkcję jako swój zawód i dodatkowo otrzymują comiesięczne wynagrodzenie z tego tytułu.
- Ile nowych rodzin zastępczych poprawiłoby zdecydowanie sytuację w naszym powiecie?
- Minimum 5. Już tłumaczę. Rodziny przyjmują dzieci po wyrażeniu zgody. Jeżeli wszystkie rodziny będą bardziej deklarować np. przyjmowanie starszych dzieci, to nadal nie będziemy mieli co zrobić z tymi młodszymi. Dlatego im więcej rodzin, tym lepiej. Najbardziej potrzebujemy w tej chwili zawodowej rodziny zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego, czyli takiej, która będzie przyjmować dzieci interwencyjnie. W momencie interwencji policja musi wiedzieć, gdzie dowieźć dziecko o każdej porze dnia i nocy.
- Jakby by pani tak po ludzku spróbowała kogoś przekonać, aby został rodziną zastępczą?
- Trzeba to czuć wewnętrznie. Wiemy, jaka jest sytuacja opieki medycznej, a te dzieci często przychodzą z negatywnym bagażem doświadczeń, więc bardzo prawdopodobne jest, że trzeba będzie udać się do psychologa, do psychiatry, do logopedy, do neurologa...
- Pani przekonuje czy zniechęca?
- Właśnie to chcę powiedzieć, że jeśli ktoś sam nie będzie czuł wewnętrznej potrzeby, że chcę pomóc dziecku, że chce dać mu trochę dobra, pomóc młodemu człowiekowi, którego zawiedli jego najbliżsi, najważniejsze osoby, czyli rodzice, to ja nie mogę niczym innym przekonać. Przecież nie przekonam finansowo! Oczywiście mamy psychologa w pieczy, pedagoga, mamy radcę prawnego, wszystko bezpłatnie, zapewniamy też szkolenia, a wiadomo, że dzisiaj wszystko kosztuje. Niektóre rodziny pewnie by mnie teraz wyśmiały, ale powiem o tym czynniku empatycznym. Gdyby tutaj przyszła ze mną rodzina zastępcza, to powiedziałaby, że oni po prostu chcą to robić, to sprawia im radość, cieszą się, że komuś mogą pomóc i się tego nie boją.
- Szukamy ludzi, dobrych, empatycznych, wrażliwych na los dzieci... Co jeszcze?
- Odważnych, bo czasem trzeba się przebijać przez pewne bariery. Są rodziny, które wypracowały sobie odpowiednie ścieżki, wspierają się, wymieniają doświadczeniami. Są otwarte na pomoc innym. Prowadzimy takie grupy wsparcia, gdzie mogą się wymieniać kontaktami.
- A jeśli ktoś zapyta, co ja z tego będę miał?
- Jeśli ktoś wychodzi z takiego założenia, to nie tędy droga. Ja wiem, że czynnik finansowy jest ważny, ale to nie wszystko. Być może nasz apel jest skierowany bardziej do osób, które są samotne, nie mogą mieć własnych dzieci, które już własne wychowały i chcą zapełnić to puste gniazdo, które chciały mieć więcej dzieci, ale z jakichś przyczyn nie mogą. Być może to jest apel właśnie do takiej grupy osób. Raczej adresatem nie będzie osoba, która ma troje własnych dzieci, jest aktywna zawodowa, zaangażowana w wiele spraw, bo nie da rady. Dużo bardziej prawdopodobne, że będzie to ktoś, kto ma możliwości i jednocześnie chce pomóc dzieciom. Mam rodzinę zastępczą, która pełni tę funkcję zawodowo. Interwencyjnie przyjęli piątkę rodzeństwa! Mają więc pięcioro dzieci z orzeczeniami o niepełnosprawności, a dwoje z nich jest w procesie adopcji - rodzina została zakwalifikowana jako kandydaci do niej. Zakochali się w tych dzieciach. Mają jedno swoje dziecko, bo więcej mieć nie mogą, piątkę z orzeczeniami, a to jeszcze nie wszystkie! Nie powiem dokładnie, iloma dziećmi się opiekują, bo na pewno ponad ustawowy stan, ale zgodzili się, chcą. Pracujemy obecnie nad tym, aby zostali rodzinnym domem dziecka, bo właśnie w takich rodzinach bardzo często rodzą się prawdziwe uczucia, głębokie relacje, więzi.
- Mówi pani, że brakuje rodziny zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego. Co w takim razie, gdy w nocy trzeba natychmiast odebrać dzieci np. od pijanej matki?
- Jeżeli jest taka sytuacja, policja dzwoni do mnie, a ja do wszystkich rodzin i proszę, aby ktoś przyjął dziecko w potrzebie.
- Na razie zawsze się udaje?
- Nie chcę się chwalić, ale dotychczas zawsze się udawało, jednak jest ogromny stres, ta niepewność.
- Proszę o przykład interwencji, kiedy potrzebne jest takie pogotowie rodzinne?
- Najczęściej jest to związane z sytuacją, gdy rodzice są pod wpływem alkoholu, czasem narkotyków, i jest w tym jakaś przemoc. Z reguły dzwonią wtedy sąsiedzi i trzeba zająć się dzieckiem. Najpierw policja stara się wtedy znaleźć kogoś z najbliższej rodziny, kto będzie mógł się dzieckiem zaopiekować, a gdy nie ma nikogo takiego, wtedy dzwonią do mnie.
- Gdy rodzice wytrzeźwieją, dziecko wraca do nich?
- Nie. Jeśli dziecko jest interwencyjnie odebrane, a nie ma gdzie go umieścić w dalszej rodzinie, to już zostaje w rodzinie zastępczej. Może wrócić, ale nie od razu, gdy rodzice wytrzeźwieją. Sąd musi wydać wtedy odpowiednie postanowienie po zbadaniu całej sprawy. Czasem tak się dzieje, że powrót jest możliwy, ale to naprawdę sporadyczne, jednostkowe przypadki. Najczęściej bowiem są interwencje u rodzin, gdzie już są nadzory kuratorów, są asystenci rodziny, albo w ogóle rodzina jest pod opieką ośrodka pomocy społecznej.
- Jak wygląda procedura zostawania rodziną zastępczą, gdy coś takiego zaświta nam w głowie?
- Wtedy najlepiej przyjść do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie albo zadzwonić. Można do mnie konkretnie, ja zresztą z reguły przyjmuję kandydatów. PCPR od paru lat mieści się obok szpitala powiatowego, w dawnym internacie szkolnym obok Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego (tzw. "Żubrówka" - red.). Jestem na parterze, pokój numer 13, zapraszam od poniedziałku do piątku w godz. 7.30-15.30. Tel. 71 303 62 95 wewn.13.
Na pierwszej rozmowie opowiadam o pieczy zastępczej, jak to funkcjonuje, odpowiadam na wszystkie pytania. Jeżeli ktoś jest zdecydowany, to daję mu wtedy komplet dokumentów do wypełnienia, trzeba też uzyskać zaświadczenie od lekarza rodzinnego, konieczne jest zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego. Pozostałe dokumenty wypełnić można w domu i donieść. Wtedy kontaktuje się z kandydatem psycholog, aby umówić się na testy psychologiczne u nas w PCPR, oczywiście bezpłatnie. Kontaktuje się też pedagog, który rozmawia o predyspozycjach i umiejętnościach pedagogicznych, sporządza z tego opinię, następnie pracownik socjalny albo inny ocenia warunki mieszkaniowe kandydata. Jeżeli te trzy opinie - psychologiczna, pedagogiczna i dotycząca warunków socjalno-bytowych - są pozytywne, to kwalifikujemy taką osobę na szkolenie. To 52 godziny dydaktyczne, czyli np. dwa weekendy intensywnej pracy. Potem są praktyki w jakiejś rodzinie zastępczej. Gdy to wszystko mamy za sobą, stajemy się rodziną zastępczą.
- I wtedy czekamy na telefon od pani?
- Tak. Dzwonię i mówię, że jest dziecko lub są dzieci do umieszczenia. Mówię, co wiem o nich, o ich sytuacji. To mogą być maluchy, które dopiero urodziły się szpitalu, nawet noworodki, aż do 18. roku życia. Oczywiście rodzina zastępcza, gdy się tego wszystkiego dowie, zawsze musi wyrazić zgodę. Sama podejmuje decyzję. Tylko w przypadku pogotowia rodzinnego policja zawozi tam dziecko od razu, bo generalnie zasada jest taka, że tam przyjmują dziecko, gdy wymaga tego sytuacja.
Napisz komentarz
Komentarze