O tym, jak dramatyczne to były chwile, najlepiej przekonać się czytając relację z "Gazety Robotniczej", dostępnej w Izbie Muzealnej Ziemi Oławskiej. 12 marca 1963 roku gazeta ostrzegała, że czołowy zator zagraża mostowi drogowemu w Oławie. 13 marca sprawę relacjonował Julian Bartosz w tekście "Bombardowanie zatorów powyżej Wrocławia": - Walka z lodem na Odrze trwa bez przerwy do kilku już dni. W nocy z niedzieli na poniedziałek zagrożona była Oława. W godzinach wieczornych zdawało się, że budowany jeszcze w czasie działań wojennych most w Oławie runie. Tylko dzięki wielkiej ofiarności saperów udało się w ciągu nocnych godzin uratować most. Zator spłyną niżej Oławy i woda mogła bezpośrednio zagrażać Jelczańskim Zakładom Samochodowych. Na ten odcinek skierowano więc w dniu wczorajszym grupy operacyjne saperów. (...) Ogółem na terenie naszego województwa należy "obronić" - kto widział walkę o most w Oławie, wie, że słowo "bronić" jest w pełni uzasadnione - około 60 obiektów gospodarczych i komunikacyjnych. W akcji bierze udział ponad 1000 żołnierzy...
Jednym z takich żołnierzy-saperów był wówczas Adam Stec, dziś 80-letni oławianin, wtedy mieszkaniec powiatu nowosądeckiego.
- Przyjechaliśmy wtedy razem z pięcioma kolegami ze Świdnicy, gdzie był batalion saperów - opowiada. - Mieliśmy uratować drewniany most i wysadzać krę na rzece, krusząc lód. W nocy poszedłem zobaczyć, co tam się dzieje, a to była zima stulecia, lód miał grubość około 50 cm i piętrzył się bardzo, niemal na brzeg wychodził. Rzeką szła akurat tak wielka i gruba bryła, że nie zmieściłaby się między przęsłami. Janek, mówię wtedy do kolegi, szybko idziemy po ładunek, bo jak ta wielka kra zejdzie niżej, to most pójdzie całkiem. Jeden słup, na którym stał most, już był uszkodzony. Dajcie nam większą kostkę trotylu, mówię do kolegów, nie 200 gramów tylko 400, bo taka potężna kra idzie... Na brzegu był przyczółek, z którego można było rzucić ładunek na lód, innej możliwości nie było. Gdyby było 200 gramów, to rzuciłbym an połowę Odry, bo rzucałem daleko, ale 400 to rzuci się niedaleko. Dałem 60 cm lontu. Ty uciekaj w jedną stronę, ja w drugą, na Rybacką, mówię do kolegi.
Jacyś cywile powiedzieli mu, że wcześniej byli tu saperzy radzieccy, ale im się nie udało. Im tak.
- Jak rzuciłem tę kostkę, uciekłem aż pod rzeźnię, bo tak prało deskami z mostu... - wspomina pan Adam. Trotyl trafił na krę, lód się skruszył, woda ruszyła, ale most już był tylko do rozbiórki. - Ale gdybym tego nie zrobił, to ta wielka kra z pół mostu by porwała. A tam i tak już nic nie było do uratowania, bo wszystko trzeba było robić od początku.
Początkowo niektórzy jeszcze próbowali przechodzić uszkodzonym mostem na drugą stronę. Nawet oferowali flaszkę, aby ich żołnierze przepuścili. Ci czasem pozwalali, tylko mówili, aby się trzymać liny, którą rozciągnięto jako swego rodzaju poręcz. Ostatecznie dowódca zakazał takiego przechodzenia. Most był zamknięty, a za akcję z wysadzeniem kry na wieczornym capstrzyku Adama Steca nagrodzono.
27 marca 1963 roku "Gazeta Robotnicza" podsumowywała: - Stary most na Odrze, na trasie Oława-Jelcz nie zniósł naporu wody i kry lodowej i choć nie doszło do najgorszego (jak obawiano się tego w krytycznych dniach walki z lodem), część obiektu załamała się i osiadła w wodzie. Przez pierwsze trzy dni rejony powiatu (a i niektóre ulice miasta) położone po prawej stronie Odry zostały odcięte od Oławy. Najbliższa droga wiodła przez... Brzeg. Tę kilkudziesięciokilometrową trasę pokonywał ten, kto naprawdę musiał (zorganizowano przewozy samochodami). Po trzech dniach zbudowana została dla pieszych kładka przez most (na fot. - red.). Samochody i inne środki lokomocji dojeżdżały tylko do mostu. Chcą dostać się czy wydostać z miasta, trzeba odbyć przymusowy spacer przez kładkę i cześć mostu, która się utrzymała...
Nowy, stalowy most na Odrze powstał rok później, a otwierano go tuż przez 22 lipca 1964 roku, ale to już całkiem inna historia. Natomiast Adama Stec przez jakiś czas tułał się po Polsce, by ostatecznie... i tak trafić do Oławy. Na stałe. Jak to było?
- Przez ogłoszenie w "Głosie Jelcza" - mówi. - Szukali stolarzy do pracy w JZS. W głowę zachodziliśmy z kuzynem, jak to jest, że zakłady niby samochodowe, a stolarzy potrzebowali. Coś nam to nie bardzo pasowało, ale ostatecznie pracę dostałem. W 1966 roku już mieszkałem w Oławie. Najpierw po lokatorkach w różnych miejscach. Potem, już z żoną Stefanią, która pochodzi z Wójcic, dostaliśmy pierwsze mieszkanie "nad Kogutkiem", na tzw. schodkach.
Napisz komentarz
Komentarze