Pełnił w Oławie bardzo ważną rolę, właściwie wiele ról: niezależnie od swojej funkcji finansowej, był świadomie zaprojektowanym elementem architektury krajobrazu, będąc przez 65 lat dominantą i wyznacznikiem osi widokowej ulicy Odrzańskiej, obecnie B. Chrobrego. Nazw tej ważnej ulicy, arterii, w przeszłości było nieco więcej, kiedyś to była ulica Pieprzowa, Rybacka, potem Odrzańska i wreszcie B.Chrobrego. Opisywany budynek był funkcjonalną częścią mostu. Był. Dlaczego zniknął?
Pierwsze mosty
Przeprawa przez Odrę w Oławie była czynna od wieków. Pierwszy w dziejach oławski odrzański most powstał w 1545 roku. Wcześniej, od początku istnienia miasta, utrzymywano w tym miejscu stały płatny prom przez rzekę. Prom działał od 1361 roku, kiedy uzyskano zgodę panującego księcia na miejskie przewozy promowe. Od XVI wieku kolejnych mostów było wiele, zmieniała się ich konstrukcja, liczbę filarów, zmieniano również sam przebieg mostu, ale to były różnice o kilka-kilkanaście metrów. Generalnie most był i jest w tym samym miejscu.
Ulica Pieprzowa - długo utrzymywała się ta nazwa ulicy prowadzącej do mostu, ponieważ kojarzyła się z egzotycznymi przeprawami, które tędy często transportowano. Przeprawa przez Odrę w Oławie niezmiennie jest miejscem o dużym znaczeniu transportowym i strategicznym, co siłą rzeczy często przyczyniało się do niszczenia mostu przez armie kolejnych państw, stron konfliktów. Przez większość okresu istnienia oławski most był drewniany, wsparty na 5 czasem 6 filarach, bardzo długo był jednocześnie tzw. mostem zwodzonym, ruchomym, podnoszonym w części do góry z powodów żeglugowych. Transport rzeczny miał ogromne znaczenie, pływające jednostki były żaglowcami, a dzięki podnoszeniu środkowego fragmentu mostu nie trzeba było składać masztu i zwijać żagli.
Most podnoszony - rycina Wernhera
Częściej od wojen most był niszczony przez siły natury, spiętrzenia kry, powodzie, które skutecznie likwidowały przeprawę. W 1623 roku Szwedzi spalili oławski most, odbudowano go, ale ponownie spłonął w 1633 roku. Ten most miał wówczas ogromne znaczenie strategiczne, zapewniał transport pomiędzy twierdzami Brzeg i Wrocław. To był krwawy czas dla ówczesnych oławian, wojna między stronami tzw. wojny trzydziestoletniej przyniosła wtedy niemal całkowitą zagładę Oławy.19 maja 1634 roku spłonęły wszystkie 133 domy w obrębie miasta, również ratusz, kościół. W roku 1648 walczący tu Szwedzi i płk. Gunn, komendant twierdzy Oława, ukończyli nowe fortyfikacje miejskie, ale wcześniej cesarki generał Raimondo Montecuccoli próbował zdobyć miasto i odrzański most spłonął ponownie. Pułkownik Gunn ma swoje epitafium w kościele MBP.
W 1658 roku książę Christian ponownie odbudowuje most.
Za korzystanie z przeprawy czy też podniesienie mostu pobierano opłaty (tzw. myto). Obiekt na wielkiej rzece, wtedy jeszcze nie uregulowanej, był trudny do utrzymania, np. w 1757 roku powódź zerwała część mostu.
Czas wojen napoleońskich również przyniósł kolejne zniszczenia - w 1813 r. konieczna była odbudowa dwu przęseł mostu, spalonych przez Francuzów, ale w 1814 znowu zostały zerwane. Dopiero w 1817 uzupełniono, odbudowano czwarte przęsło i połączono brzegi rzeki. W 1831 ponownie była wielka powódź i zniszczenie mostu, który wkrótce odbudowano.
Wiek XIX to okres rozwoju, zmienił się też transport - warto odnotować, że pierwszy statek parowy dotarł do Oławy w 1867 roku.
Ostatnim znaczącym epizodem burzliwych dziejów opisywanej przeprawy było wysadzenie oławskiego mostu. Przypomnijmy, że 23 stycznia 1945 roku most zaminował i wysadził pochodzący z Bystrzycy Oławskiej major Edlich. Most zlikwidowano tuż przed nacierającą Armią Czerwoną. Wcześniej przepuszczono ostatnie czołgi, odziały wojskowe, ostatnich ewakuowanych mieszkańców. Po eksplozji środkowe i lewobrzeżne przęsła mostu runęły do nurtu Odry. Przeprawę zniszczono zbyt wcześnie, niektóre oddziały nie zdążyły przekroczyć rzeki. Odra w tym okresie zamarzła, ale lód był niepewny, pospiesznie zbudowano kładkę na wysokości Zwierzyńca i ostatni niemieccy żołnierze właśnie tam przeszli przez Odrę.
Napisz komentarz
Komentarze