Wywłaszczenie pod inwestycje gminne – podstawy prawne
Wywłaszczenie pod inwestycje gminne jest dopuszczalne wtedy, gdy realizowany projekt służy celom publicznym. Choć inwestycje te wpływają na rozwój lokalnej infrastruktury, oznaczają istotną ingerencję w prawo własności, dlatego każdorazowo wymagają wypłaty słusznego odszkodowania osobom pozbawianym majątku.
Po co gminy realizują inwestycje?
Gminy odpowiadają za lokalne przedsięwzięcia związane z poprawą jakości życia mieszkańców. Najczęstsze cele to budowa dróg, sieci wodno-kanalizacyjnych, szkół, przedszkoli, obiektów sportowych oraz ochrona zabytków. Samorządy realizują też inwestycje związane z rozwojem gospodarczym i turystyką oraz zobowiązaniami wynikającymi z prawa krajowego i europejskiego. Coraz częściej wśród priorytetów znajdują się również projekty z zakresu transformacji energetycznej, rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich, rozbudowy infrastruktury społecznej oraz tworzenia przestrzeni publicznych sprzyjających integracji mieszkańców. Gminy muszą przy tym godzić cele inwestycyjne z ograniczeniami budżetowymi i zasadami zrównoważonego rozwoju.
Kiedy gmina może wywłaszczyć?
Wywłaszczenie jest możliwe wyłącznie w celu realizacji tzw. celu publicznego, w rozumieniu Konstytucji RP oraz Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Musi być ono niezbędne i uzasadnione, a właścicielom pozbawianym praw do nieruchomości przysługuje słuszne odszkodowanie za wywłaszczenie lub nieruchomość zamienna. Odszkodowanie spełnia kryterium „słuszności”, jeśli ustalono je zgodnie z wytycznymi wynikającymi z przepisów prawa.
Do celów publicznych zalicza się m.in. budowę dróg, infrastruktury technicznej, placówek edukacyjnych czy obiektów ochrony zdrowia. W szczególnych przypadkach, jak np. budowa drogi gminnej, cel publiczny uznaje się z mocy prawa, niezależnie od liczby faktycznie korzystających z niego osób.
Procedura wywłaszczenia i podstawy prawne
Standardowa procedura wywłaszczeniowa przewidziana w Ustawie o gospodarce nieruchomościami obejmuje obowiązkowe rokowania, a w razie braku porozumienia – formalne postępowanie administracyjne i rozprawę. Z uwagi na czasochłonność tego trybu, w wielu sytuacjach stosuje się tzw. specustawy, które umożliwiają szybsze przejęcie gruntów, np. w przypadku budowy dróg, linii tramwajowych lub budowli przeciwpowodziowych.
Warto wiedzieć, że nie wszystkie projekty wymagają wywłaszczenia – niektóre, jak zakładanie terenów zieleni, mogą być realizowane poprzez zapisy planów miejscowych. Sytuacja taka również może prowadzić do ograniczenia prawa własności i uruchomienia roszczeń odszkodowawczych – z tytułu tzw. szkody planistycznej.
Wywłaszczenia gminne – podsumowanie
Wywłaszczenie na potrzeby inwestycji gminnych to narzędzie służące realizacji zadań publicznych, ale wymagające ścisłego przestrzegania procedur i zapewnienia właścicielom pełnej ochrony ich praw. Znajomość przepisów oraz pomoc prawna w zakresie wywłaszczenia pozwalają lepiej chronić swoje interesy, w tym dochodzić należnego i sprawiedliwego odszkodowania.
(tekst sponsorowany)
Napisz komentarz
Komentarze